Otomatik Netleme Noktaları

Yazar: Gökhan Korkmazgil

Eski dönemlerde fotoğrafçılar netlik sağlamak için objektif üzerindeki netleme halkasını döndürerek görüntünün film üzerindeki netlik düzlemi üzerine düşmesini sağlarlardı. Daha sonra otomatik netleme sağlayabilen makineler ortaya çıktığında, bu devrim yaratan bir gelişme oldu. Öyle ya, net bir fotoğraf elde etmeye uğraşmıyorduk; makine bunu bizim için yapıyordu! Netleme konusu zaman içinde büyük ilerleme sağladı ve bugün en basit fotoğraf makineleri bile otomatik netleme fonksiyonuna sahip. Zaman zaman farklı tercihlerden dolayı elle netleme yapıyor olsak bile hepimiz makinemizin otomatik netleme (AF) fonksiyonunu yaygın biçimde kullanıyoruz. Kısaca, makine fonksiyonları içinde en büyük yardımcılarımızdan birisi AF oldu.

Otomatik netleme yaparken makinemizin AF/MF (Autofocus/Manuel Focus) düğmesini AF konumuna getiriyor ve fotoğrafı çekiyoruz gibi düşünülüyor olabilir. Ama aslında makinemizin otomatik netleme işlevinin gerisinde çok daha fazlası var. Bunlar, otomatik netleme yönteminin belirlenmesi ve otomatik netleme noktalarının seçimidir.

Otomatik netleme yöntemi, üretici markaya göre farklı isimlerle adlandırılsa da temel olarak üç biçimde çalışır: Tek çekim AF modunda deklanşöre yarım basıldığında netleme başlar, nesne üzerinde netlik sağlandığında kilitlenir. Bir “bip” sesi bu anda duyulur. Hareketsiz nesnelerin çekiminde kullanılması uygundur. Netleme sağlanamazsa makine çekime izin vermez. Sürekli AF modunda deklanşöre basıldığında sistem çalışmaya başlar ve çekim yapılana dek nesne üzerinde netleme yapılmaya devam edilir. Hareketli nesnelerin fotoğraflanması için yararlı bir araçtır. Netleme sağlanmamışsa bile çekim gerçekleşir. Üçüncü yöntem olan Otomatik AF ise ilk iki yöntem arasında otomatik geçiş yaparak çalışır. Deklanşöre yarım basıldığında makine nesnenin hareket edip etmediğini otomatik olarak algılar ve AF modunu tek çekim ya da sürekli olacak şekilde kendisi belirler.

39 netleme noktasına sahip bir DSLR makinenin vizörü

Otomatik netleme noktaları ise vizörden baktığımızda gördüğümüz küçük dikdörtgenler veya noktalardır. Makinelerimizde farklı tipte ve sayıda netleme noktaları bulunur. İki tür netlik noktası algılayıcısı vardır: Dikey tip ve çapraz tip. Dikey tip algılayıcı sadece dikey boyuttaki kontrastı algılar. Çapraz tip ise hem yatay hem de dikeydeki kontrastı algılar. Haliyle çapraz tip algılayıcılar daha hassastır ve makinemizdeki çapraz tip netleme noktası ne kadar fazla ise netlik o kadar kesin yapılacaktır. Benzer biçimde makinemizde ne kadar çok netleme noktası varsa makinemizin otomatik netleme performansı o kadar iyi demektir. İleri seviye makinelerde bu netleme noktaları çok sayıdadır, tek veya gruplar halinde seçilebilir, çeşitli ayar seçenekleriyle düzenlenebilir. Giriş seviyesi makinelerde az sayıda netleme noktası vardır ve temel otomatik netleme gereksinimlerini karşılayacak biçimdedir. Bunu örneklersek, giriş seviyesi Nikon D3100 11 netleme noktasına sahipken, ileri seviye Nikon D800, 15 tanesi çapraz tipte 51 netleme noktasına sahiptir.

© Gökhan Korkmazgil, Babadağ, çoklu netleme noktası seçimiyle

Fabrika ayarlarıyla geldiğinde makinenizdeki tüm netleme noktaları aktiftir. Bu durumda makine önünüzdeki sahnede netleme noktalarının üzerine düştüğü her nesneyi dikkate alır. Yeterli kontrast alabildiği noktalar içinden makineye en yakın nesne hangi noktaya denk düşüyorsa netlemeyi buna göre yapar. Diğer taraftan, bu netleme noktalarının hangilerinin aktif olacağını siz seçerek otomatik netlemeye olumlu katkıda bulunursunuz. Sadece bir noktanın aktif olmasına izin verir, ya da belli sayıda noktanın aktif olmasını sağlayabilirsiniz. Tek noktayı aktif olarak seçerseniz bu size netlik üzerinde büyük bir kesinlik kazandırır. Tam olarak istediğiniz noktanın net olmasını sağlarsınız. Bir grup noktayı aktif olarak seçerseniz hareketli nesnelerin takibinde netlik şansınızı büyük ölçüde artırırsınız.