Net Olmayan Fotoğrafların Az Bilinen Nedenleri

Yazı ve Fotoğraflar: Gökhan Korkmazgil

Fotoğrafta netlik çok önemli bir özellik, net olmayan fotoğrafların önüne geçmek için sektör çok ciddi çalışmalar yapıyor. Gövdede ya da objektif üzerinde optik sabitleme, titreşim önleme mekanizmaları, otomatik netlemenin hızlı ve kesin olması için sensör içinde netlik algılama bölgeleri gibi son on yılda birçok teknolojik yenilik üreticiler tarafından günlük yaşamda kullanıma sunuldu. Fotoğrafın berrak, istenilen ayrıntıların açıkça görülebilme durumu netlik ya da keskinlik kavramlarıyla tanımlanır. Bu iki kavram çoğu kez aynı şeyi kast etmede kullanılsa da teknik olarak ayrı olgulardır. Kısaca netlik, fotoğrafta ilgi merkezine doğru odaklanarak elde ettiğimiz alandır. Keskinlik ise fotoğrafta net olan alanın renk, kontrast ve çözünürlük açısından kalitesini tanımlayan bir kavramdır.

Net olmama sorununun üç ana nedeni vardır: Birincisi, çekimini yapacağımız nesne üzerinde doğru odaklama yapamamışızdır. İkincisi, çekimi yapılan nesne hareketlidir ve perde hızımız bu hareketten daha yavaş kalmıştır. Üçüncüsü ise biz hareketliyizdir; hareketli bir taşıttan çekim yapıyoruzdur, ya da makineyi titreştirmişizdir. Bu üç etmenin dışında az bilinen başka faktörler de vardır ki yeterince keskin netlikte olmayan fotoğrafa neden olurlar:

1. En basit, ama en az akla gelen neden, objektifimiz temiz değildir!
2. ISO değeriniz fazla yüksektir: Bazen az ışık nedeniyle, bazen perde hızını küçük değerlerde tutabilmek için ISO değerini yükseltiriz. Hatta bazen de yanlışlıkla makine ayarını yüksek ISO değerlerinde unuttuğumuz için bu şekilde çekim yapmış oluruz. Bu yüksek değerler görüntüde ayrıntı kaybına neden olur. Makine yüksek ISO’dan kaynaklanan noise’i giderme işlevini devreye sokar, bu da ayrıntılarda kayba, sonuçta fotoğrafta keskinlik kaybına neden olur.
3. Net alan derinliği sorunları: Çekimde önümüzdeki sahnede yer alan her hangi bir nesneye netlik yaptığımızda bu nesnenin önünde ve arkasında bir miktar alan daha netlik sınırları içinde kalır. Bu alana net alan derinliği deriz ve diyafram ile bu alanı kontrol ederiz. Eğer net olmasını istediğimiz alanı bize sağlayacak diyafram değerinden daha açık diyafram kullanmışsak fotoğrafta gerektiğinden daha fazla bir alan netlik dışında kalır.
4. Gereğinden daha kısık diyafram değerleriyle çekim yapmak: Küçük diyafram açıklığının fotoğrafta daha geniş net alan derinliği sağladığı doğrudur. Ancak küçük bir açıklıktan geçen ışık ışınları difraksiyon (kırınım, saçılma) denen kaçınılamaz bir optik olaya konu olurlar. Sonuçta fotoğrafta görüntü keskinliği azalır. Özellikle küçük sensörlü ve karmaşık objektifli makinelerde bu sorun daha fazla ortaya çıkar.
5. Kullanılan objektifin ayırma gücü: Objektifimizin optik kalitesi keskinlikte ciddi ölçüde önem taşır. Ayırma gücü, bir milimetrelik bir aralıktaki çizgi ayırma yetisi olarak tanımlanır, yani 1 milimetrelik şerit içinde daha çok çizgiyi net olarak görüntüleyebilen objektifin çözme gücü daha üstündür diyebiliriz. Doğal ki ayırma gücü fazla olan kaliteli bir optik daha fazla ayrıntıyı yakalar, daha net, daha keskin fotoğraflarınız olur.
6. Objektifin optimum performans verdiği diyafram aralığı: Objektifler, elbette ki optik ve tasarımsal kalitelerine bağlı olmak üzere, belirli diyafram değerlerinde daha iyi sonuçlar verirler. Yani her objektif her diyafram aralığında aynı performansa sahip olmaz.
7. Filtre kullanımı: Kuramsal olarak objektifin önüne koyduğumuz her optik eleman ışık geçirgenliğini azaltır, görüntü kalitesinde belirli bir ölçüde azalmaya neden olur.   
8. Çekim sonrası işlemler: Bilgisayar başında fotoğraf geliştirme amacıyla yapılan bazı işlemler fotoğrafta keskinlik kaybı ile sonuçlanır. Özellikle kontrast artırımı, yeniden boyutlandırma, noise giderme işlemleri yeterince deneyim sahibi olmadan uygulanırsa başlangıçtakinden daha net olmayan fotoğraflarla karşılaşabiliriz.