Milyon Dolarlık Fotoğraf

Yazı ve Fotoğraflar: Prof. Sabit Kalfagil

Yıllar önce İstanbul Modern’de Alman fotoğrafçı Andreas Gursky’nin sergisinden çok etkilenmiştim. Sanatçının hayal gücündeki baroklaşmış anıtsallık muhteşemdi. Sonra birkaç yıl önce bir haber geldi. Sanatçının bir fotoğrafı müzayede de 4.3 milyon Euro gibi astronomik bir fiyata satılmıştı. Fotoğrafı görünce çok şaşırdım. Sanırım adı Ren olan bu fotoğraf hiç bir görsel değer içermeyen birkaç yatay çizgiden ibaret silik soluk bir nehir fotoğrafı idi. Fotoğrafın objesinin ne olduğunu önemsiyor değilim. Ama bu paralel çizgilerin ne oran ne espas bakımından estetik bir özelliği yoktu. Bu görüntü için sıradan sözcüğü bile iltifat sayılırdı. Bu müzayedeyi hangi aracıların pompaladığını merak ettim. Yoksa Gursky böyle bir ödülü hak etmez değil. Ama bu fotoğrafla mı?

Bu ortamı yaratanların açtığı ideolojik savaşı görmemek mümkün değil. İnsanoğlunun yakaladığı ender şanslardan olan modernist akıma post modernizmin sapkınlığı ile karşı çıkanlar sonuçta dünyayı sıradanlığın kucağına düşürdüler. Bugün tüketim ekonomisi bunu tepe tepe kullanıyor.

Bugün kirli sakalı ve yırtık blue jeanı şıklık haline getirenler bunu içtenliğe ve doğallığa karşı duydukları sevgi yüzünden yapmıyorlar. Bu, düzene, temizliğe ve seçkinliğe bir karşı çıkıştır. Sonuçtaki amacı ise sanıldığı gibi samimiyeti değil ama sıradanlığı kutsamaktır. Yoksa herkesin değil ömür boyu 15 dakikalığına bile sanatçı olmasına engel sayılabilecek yetenek, bilgi ve kültür eksikliklerini kim önemsiz kılacaktı. Bugün meydan her türlü yeteneksizliğe ve hayvani egoya açılmış bulunmaktadır. Ne denli büyük sanatçı sayılacağınız sadece ve sadece kendinizi nereye koyduğunuza bağlıdır.

Fotoğraflar: Prof. Sabit Kalfagil

Her fotoğraf çekimi seansından sonra yaptığım elemenin benzerini çekim akşamları da yaparım. Bilgisayar içinden çıkılmaz bir çöplüğe dönüşmesin diye. Bu sadece yersizlik meselesi değil, aynı zamanda gereksiz yığılmalarla baş edebilme gücüyle ilgilidir. Benzer bir temizliği arada bir arşivimde de yapıyorum. Bu ayıklama nelerden vazgeçilebileceğini belirlemektir. Geçenlerde 24x36mm formatını iyi değerlendirmediğini düşündüğüm için atmaya yeltendiğim bazı fotoğraflardan panoramik kadrajla yeni fotoğraflar yapabilir miyim diye düşündüm. Bu fotoğraflar pekala minimalizm ötesi bir hiçliği yakalama şansına kavuşabilir ve bu yolla da çağdaş olabilirlerdi. Bu eski diaları tarayıp bilgisayarda kadrajladım. Fotoğraflara ve dolayısıyla kendime bu iyiliği yapmayı denedim. Ama her ne yaptımsa bu fotoğrafları Gursky fotoğrafı kadar bir hiçliğe, bir önemsizliğe eriştirmek mümkün olmadı. Sonra şuna karar verdim. Bu arayışın Nirvana’ya erişmesi ancak boş bir fotoğraf çerçevesine ulaşmakla olabilecekti. Böylece fotoğraf okuyucuları ona her türlü mesajı yükleyebilecek ve seyirciler de istedikleri fotoğrafı hayal edebileceklerdi. Böylece hiçbir gerçek fotoğrafın yarışamayacağı ideal fotoğrafa erişilmiş olurdu.