Fotoğrafı Nasıl Öğreniriz?

Yazar: Gökhan Korkmazgil

Fotoğrafın belirli bir tarihte ortaya çıkmadığını, yani icat edilmekten çok bir evrim ile geliştiğini söylersek, fotoğraf tarihine daha doğru bir yaklaşım ortaya koymuş oluruz. Fotoğrafı öğrenme süreci de böyledir. Belirli bir kursu tamamlamak, önceden saptanmış bir ders süresini geçirmek sonunda “fotoğrafı öğrenmiş olmak” olanaklı değildir. İki ay önce yitirdiğimiz büyük usta Sabit Kalfagil’in dediği gibi bir nesneyi görmek ve deklanşöre basmak arasında aslında on yıllar vardır. Emre İkizler’in dediği gibi, fotoğraf, duygu ve düşüncelerimizi iletmek için kullandığımız bir araçtır, ama teknolojik bir altyapıya sahip olduğu için, eline fotoğraf makinesi alan herkesin hemen başarılı sonuçlar alması söz konusu değildir. Altyapı dediğimiz şey, kullandığımız araç-gereç olduğu kadar, duruma göre kullanılması gereken bilgi, beceri ve tekniktir. Fotoğrafa yeni başlayanların en büyük yanılgısı, “ellerine bir fotoğraf makinesi aldıklarında her şeyi diledikleri gibi fotoğraflayabileceklerini” sanmalarıdır. Oysa ışığı yeterince tanımadıkları, renklerin birbiriyle ilişkilerini bilmedikleri, optik kurallardan haberleri olmadıkları ya da ellerindeki fotoğraf makinesinin kontrollerine yabancı oldukları için istedikleri sonuçları almaları çok uzun sürer. Bazen hiçbir zaman başarıya ulaşamazlar… Bazen de rastlantısal başarılarla yetinmek zorunda kalırlar. Sonuçlara bakarken hep “keşke” ile başlayan yorumlarda bulunurlar. Peki, bu bir kader midir? Fotoğraf öğrenmenin tek yolu, el yordamıyla bir şeyleri keşfetmek midir? Kısa sürede doğru sonuçlara götürecek bir rehber yok mudur? Elbette çeşitli yollarla bir fotoğrafçı adayı kısa sürede malzemeleri, ışığı, rengi, kompozisyonu, çekim tekniklerini tanıyıp öğrenebilir ve yapacağı uygulamalarla kendisini geliştirebilir.

Fotoğraf: Ömer Öner

Fotoğrafı kendi kendinize öğrenebilirsiniz. Bu, bulabildiğiniz her kaynaktan yararlanmak ve çektiğiniz fotoğraflardan bir şeyler öğrenmekle olur. Çok fazla fotoğraf çeker, çok fazla fotoğraf “okursunuz”. Deneme – yanılma yöntemi gibi, yanlış yapa yapa doğruyu bulursunuz. Uzun ve zahmetli bir yoldur.

Fotoğrafı, bir ustanın yanında öğrenirsiniz. Eğer şanslıysanız tabi, yol gösterecek, deneyimlerini aktaracak, görmeyi ve çekmeyi öğretecek bir ustanız varsa sağlam bir yoldur.

Fotoğraf eğitim kitapları ve fotoğraf kültürü yayınları fotoğrafı öğrenmenize yardımcı olur. Çok okumak, izlemek, kafa yormak gerekir, sabırlı olmanız da gerekir. Öğrendiklerinizi pratiğe aktarmak zaman alır.

Atölyeler, fotoğraf kampları ve gezileri belirli bir temel fotoğraf eğitimi almış fotoğrafçı adayları için oldukça keyifli ve yararlıdır.

Akademik fotoğraf eğitim programları en sistematik ve kapsamlı eğitimi verirler. Ancak meslek olarak fotoğrafçılığı seçenler dışında pek azımızın böyle bir şansı olur.

Fotoğraf kursları yaygın olarak en iyi öğrenme yöntemidir. Hatta öğrenmenin en iyi yollarından birisinin fotoğraf kurslarına katılmak olduğu söylenebilir. Yeni bir kurs döneminin başlangıcında bir kursiyer, arkadaşının bir sorusunu yanıtlamakta zorlandığını söyleyerek benden yardım istemişti. Arkadaşı ona “Ne var yani? Bir düğmeye basmak için sekiz hafta kursa katılmak gerekli mi gerçekten?” diye sormuştu. 40 yıldan fazladır fotoğraf çeken birisi olarak bu sorunun kısaca yanıtlanamayacağını biliyordum. Yine de ona bazı şeyler söyledim:

Bir fotoğrafı fotoğraf yapan asla deklanşör düğmesi ve oraya basan parmağımız değildir. O parmağa “bas” komutu varan beynimizdir. Fotoğrafı düşünmek, orada o anda olmak, potansiyeli görmek, ışık için beklemek ve yön değiştirmek, sahnenin içinden olası en güçlü görsel kompozisyonu belirlemek aslında düğmeye basarken yaptığımız tek küçük hareketin içinde gizlenmiştir. O çekim anına karar vermemizi sağlayan şey, sayısız gece, gündüz, günbatımı, gündoğumu çekimlerimizin toplamıdır. Fotoğrafçının ruhunu yansıtan tarzını, bu birikmiş deneyimler oluşturur. Kurslarda makine ve gereçlerimizi nasıl kullanacağımızı öğreniriz. Dünyaya fotoğrafik bakışı öğreniriz. Daha sonraki süreç boyunca pratik becerilerimizi nasıl geliştireceğimizi öğreniriz. Fotoğraf kültürü evrenine adım atar, teknoloji, sanat, belge, eğlencenin nasıl harmanlandığını görüp büyüleniriz. İyi fotoğraflar çok nadiren kolayca gelir. Fotoğrafçılık ayrıntılara özenli dikkat ve hazırlık ile birlikte fırsat, ilham ve yaratıcılığın hemen, tam da o anda bir flaş hızıyla birleştirilivermesidir. Deklanşöre basmak ile fotoğraf çekmek arasındaki farklar burada yatar.

Fotoğraf: Faruk Akbaş

Deklanşöre basmakla çok büyük bir iş mi yapıyoruz? Hem evet, hem de hayır. Eğer her şeye makine karar veriyor, biz de onu konuya doğrultup deklanşöre basıyorsak fazla bir şey yapmadığımızı kabul edelim. Otomatik çekim modunda, otomatik netleme, pozlama, beyaz dengesi ve ISO seçimini makine yapıyor; bu durumda zaten bulanık ya da karanlık fotoğraflar çekmek gerçekten zordur. Bu açıdan bakılınca basit bir bas – çek kompakt makine bile inanılmaz yetkin bir araçtır. Makine o anki koşullara göre teknik olarak iyi fotoğrafı garanti edecek ayarları kendisi yapmıştır. İyi de, aynı sahne karşısında herkes bu şekilde aynı fotoğrafı çeker. Sizin fotoğrafa katkınız nerede o zaman? Yani otomatik çekim modunda fazla bir iş yapmış sayılmamamız gerekir.

Eğer bir kurs takip etmiş, makinemizi ve gereçlerimizi kullanmayı öğrenmişsek önümüze daha fazla olanaklar çıktığını görürüz. Farklı çekim modlarını seçerek alan derinliği, hız ve hareket, renk, derinlik, boyut, belirginlik gibi etkileri fotoğrafımıza yansıtmanın yollarını keşfetmişiz demektir. İşte o zaman ortaya çıkan yaratı herkesin çektiği fotoğraf değil, sizin fotoğrafınız olmaya başlamıştır. Yani makinenin neyi nasıl çekeceğini biz belirlemişsek kendimizi bayağı büyük bir iş yapmış sayabiliriz.