Makro objektiflerle portre çekilir mi?

Bir makro objektif ile iyi portre fotoğrafları çekilebilir mi? Örneğin 50mm’lik makro objektif ile zoom objektifin 50mm’si ile çekilen fotoğrafta bir fark olur mu?

Yazar: Prof. Sabit Kalfagil

İyi portre fotoğrafları çekebilmenizin objektife bağlı kısmı, sadece kesinlik ve kontrastla ilgili olan bölümüdür. Yoksa iyi portreye ulaşma yolunda ışık, perspektif, oranlama gibi teknik bölümlerin ayrıca ifade ile ilgili fotoğrafçının sezgisine ve reflekslerine bağlı faktörlerin olduğunu biliyorsunuz.

Optik mühendislik…

Dönelim optikle ilgili kısmına, objektifler tasarlanırken optik mühendisine onun ne için ve hangi mesafeler için kullanılacağı veri olarak sunulur. Mercek hesapları buna göre yapılır. Örneğin bir mikroskop objektifi ekstra yakın mesafedeki minik objeler için tasarlanırken bir manzara objektifi sonsuzdaki objeler için tasarlanır. Fotoğraf objektiflerinin çoğunluğu orta ve uzak mesafeler için tasarlanır. Özellikle büyük açıklıklı (50mm f1.4 gibi) olanlarının makro mesafesindeki objeler için performansları çok kötüdür. Ama (50mm f2.8 veya f5.6 gibi) daha az ışıklı olan, özellikle Tessar tipi veya 6 elemanlı Gaus tipi olanlarının yakın ve uzak performansları aynı derecede iyidir.

Günümüzün normal objektif ihtiyacı, daha çok az ışıklı ortamlarda işe yaraması için 50mm f1.4 gibi ürünleri tercih ettiriyor. Durum böyle olunca da diğer ihtiyaçlar için, örneğin makro için ayrı bir objektif gerekiyor. Öte yandan doğru perspektifte yakın bir portre çekmek için 50mm odak uzaklığı uygun değildir. Genel bir kural olarak bir objenin görüntüsünün doğru perspektifle görünmesi için bakış uzaklığının obje boyutunun iki kat civarında olması gerekir. Bu bakımdan 50mm bir objektif portre fotoğrafçılığında büst çekim (çerçeveyi dolduran baş çekimleri) için uygun olmaz. Ancak boy ve daha orta mesafe çekimleri için kullanılabilir. Dolayısıyla büst çekimleri için 50mm yerine 80–100mm gibi objektif gerekir.

Günümüzde üretilen çok amaçlı “zoom” objektiflerin 1970’lerin ürünlerine göre çok daha keskin olduğunu görüyoruz. Buna dayanarak objektifin 100mm gibi bir konumda portre için kullanılması elbette mümkündür. Aynı objektifin çok yakınlar için, bir makro konusu varsa onun için de kullanabilirsiniz. Her iki konuda da elde edeceğiniz optik kalite objektiften objektife değişecektir.
Ayrıca bu kullanımın işe yarayıp yaramadığı sizin beklentilerinizle ilgilidir. Optik keskinliğin en belirleyici tercihimiz olduğu durumda elbette ayrı bir makro objektif, ayrı bir portre objektifi gerekir. Ama çok ünlü bir firmanın 24-85mm gibi bir zoom objektifi ile çekilen makroların gene başka bir ünlü firmanın sabit odaklı makro objektifinden daha keskin görüntüler verdiği de görülmüştür.
Ben burada ancak genel doğruları söylüyorum. Buna da ek olarak size Bernard Show’un bir anekdotunu vereyim. Kendisine “en akıllı adam kimdir?” diye sormuşlar. “Terzimdir” demiş, “Çünkü her gittiğimde yeniden ölçülerimi alır.”